Traduziån - Traduzioni


Al bulgnaiṡ l é stè bän e spass adruvè anc par tradûer: un eänpi ilósster l é (con la grafî utiliżè alåura) L’Urland Furios d mssir Aldvigh Ariost / tradutt in bulgnes da Eraclit Manfred. - Bulogna : Pr’i torch dla stampari real, 1865. - 414 p. ; 29 cm, ch’as pôl catèr int una casafôrta dla Bibliotêca Comunèl Ariostéa a Frèra, mo ai é stè anc äl traduziån dla Divéna Cumêdia (Giulio Veronesi), ed Pnòc’ (4 versiån adiritûra: Gaetano Marchetti, Mario Mandreoli, Peppino Serra e Luigi Laffi) etecêtera. Qué a v dän un’antologî parzièl d ôver interesanti tradótti in bulgnai, ch’ai và pò ażuntè anc la canzunatta ed Mûi “Dottrina in musica” tradótta e cantè da Quínto Ferèri (La dutréna in mûica). Tótt e dû sti tèst i s atrôven ala pâgina dla ica.

Il bolognese è stato utilizzato molto spesso anche per tradurre: un illustre esempio è (con la grafia di allora) L’Urland Furios d mssir Aldvigh Ariost / tradutt in bulgnes da Eraclit Manfred. - Bulogna : Pr’i torch dla stampari real, 1865. - 414 p. ; 29 cm, custodito in una cassaforte della Biblioteca Comunale Ariostea di Ferrara. Vanno poi citate la traduzione della Divina Commedia ad opera di Giulio Veronesi, di Pinocchio (addirittura 4 versioni: Gaetano Marchetti, Mario Mandreoli, Peppino Serra e Luigi Laffi) e tante altre opere. Qui diamo un’antologia non esaustiva di lavori interessanti tradotti in bolognese, ai quali va aggiunta la canzone di Musi “Dottrina in musica”, tradotta e cantata da Quinto Ferrari col titolo di “La dutréṅna in mûica”: entrambi i testi si trovano alla pagina della musica.

Per Il Vento e il Sole, la IX novella della I giornata del Decameron e la Parabola del figliuol prodigo seguire i link.


Dante Alighieri 

Ste sunàtt famåuṡ l é stè tradótt da Arrigo Lucchini, e al s trôva in Bèin, mo da bòn? Bulåggna, Tamari 1980 - Questo celebre sonetto, tradotto da Arrigo Lucchini, si trova in Bèin, mo da bòn? Bologna, Tamari 1980.

Tanto gentile e tanto onesta pare
la donna mia quand’ella altrui saluta,
ch’ogne lingua deven tremando muta,
e li occhi no l’ardiscon di guardare.

Ella si va, sentendosi laudare,
benignamente d’umiltà vestuta;
e par che sia una cosa venuta
da cielo in terra a miracol mostrare.

Mostrasi sì piacente a chi la mira,
che dà per li occhi una dolcezza al core,
che ’ntender no la può chi no la prova:

e par che de le sua labbia si mova
un spirito soave pien d’amore,
che va dicendo a l’anima: Sospira.

Acsé gentîl e unèsta acsé la pèr
la dòna mî quand un salût la t dà,
che ògni längua, tarmànd, mótta la s fà
e i ûc’ vêrs lî i n s atänten a guardèr.

Andànd a spâs, däl lôd la s sént a fèr;
mo fté d pudåur, mudèsta in gîr la và:
e la pèr una cô
ṡa arivè żå
dal zîl in tèra a mirâcuel mustrèr.

Acsé la dà un piaṡair a chi l’amîra,
tant che dai ûc’ al côr ai và un languåur
che intànnder an pôl brî
a chi n al prôva;

e al pèr che fòra dala båcca as môva
un fiè delicatéssum, pén d amåur,
ch’al và digànd al’ânma: Ehi té, suspîra.

E adès, un quèlc pzulén dla Divéṅna Cumêdia, tradótta da Giulio Veronesi - E adesso qualche estratto dalla Divina Commedia, tradotta da Giulio Veronesi.

Dante Alighieri     Giulio Veronesi

Dante Alighieri                        Giulio Veronesi

Inferno: Canto I (1-36)

Nel mezzo del cammin di nostra vita
mi ritrovai per una selva oscura
ché la diritta via era smarrita.

Ahi quanto a dir qual era è cosa dura
esta selva selvaggia e aspra e forte
che nel pensier rinova la paura!

Tant’è amara che poco è più morte;
ma per trattar del ben ch’i’ vi trovai,
dirò de l’altre cose ch’i’ v’ho scorte.

Io non so ben ridir com’i’ v’intrai,
tant’era pien di sonno a quel punto
che la verace via abbandonai.

Ma poi ch’i’ fui al piè d’un colle giunto,
là dove terminava quella valle
che m’avea di paura il cor compunto,

guardai in alto, e vidi le sue spalle
vestite già de’ raggi del pianeta
che mena dritto altrui per ogne calle.

Allor fu la paura un poco queta
che nel lago del cor m’era durata
la notte ch’i’ passai con tanta pieta.

E come quei che con lena affannata
uscito fuor del pelago a la riva
si volge a l’acqua perigliosa e guata,

così l’animo mio, ch’ancor fuggiva,
si volse a retro a rimirar lo passo
che non lasciò già mai persona viva.

Poi ch’èi posato un poco il corpo lasso,
ripresi via per la piaggia diserta,
sì che ’l piè fermo sempre era ’l più basso.

Ed ecco, quasi al cominciar de l’erta,
una lonza leggera e presta molto,
che di pel macolato era coverta;

e non mi si partia dinanzi al volto,
anzi ’mpediva tanto il mio cammino,
ch’i’ fui per ritornar più volte vòlto.

Infêren: Cant prémm (1-36)

Int al mèż dal camén ed nòstra vétta
a m truvò int un bòsc bûr ch’an s vgnêva fòra;
parché là ai êra pêrs la strè ch’và drétta.

Ahi, quant a dîr cómm l’êra, zêrt l’acôra,
ste bòsc salvâdg pr i intrîg ed tótti äl sôrt,
che int al pensîr l arnôva la mî pòra!

L é tant amèr ch’l é pôc de pió la môrt:
mo par tratèr dal bän ch’a i truvò in zänter,
däl cô
ṡ èlti a dirò, ch’a m sån acôrt.

A n sò gnanc dîr cómm am truvâs là dänter;
tant mé pén d sånn ai êra, d an tgnîr cånt,
ch’abandunò la vaira strè in cal mänter.

Ma dåpp ch’a fó arivè drî al pà d un månt,
dóvv ai finêva là cl’imänsa vâl,
ch’m avêva ed pòra al côr aflétt lé d frånt;

A guardò in èlt, e a vésst äl såu dåu spâl
ch’äli êren
żå låur fté dai râż dal Såul,
che pr ògni strè al cundû
tótt sänza fâl.

La pòra alåura un pôc la m s calmò d våul,
dåpp ch’la m durò int al côr intànt ch’avé
pasè la nòt, ch’a suspirèva såul.

E come quall, che pén d angósstia al psé
scapèr dal mèr e méttres só int la rîva
ch’al s vôlta al’âcua e l guèrda inpauré;

Acsé d curâg’ la mî pôvr’ânma anc prîva,
la s vultò indrî a guardèr a cal brótt pâs,
che mâi l à vló lasèr perså
ṅna vîva.

E dåpp ch’avé arpuṡè al côrp mî int un mâs,
a turnò a tôr la strè dal månt de
êrta,
acsé che l pà féss sänpr êra al pió bâs.

Ed äcco, quèṡi al prinzipièr só int l’êrta,
una lånn
ża acsé vêlta inànz la vgnêva,
che d pail macè lî l’êra tótta quêrta:

Dala fâza mî mâi la sparêva;
anzi la srèva tant al mî camén,
ch’a fó, pió vôlt, par vgnîr indrî, cm as psêva.

 

Inferno: Canto III (1-18)

«Per me si va ne la città dolente,
per me si va ne l’etterno dolore,
per me si va tra la perduta gente.

Giustizia mosse il mio alto fattore:
fecemi la divina podestate,
la somma sapienza e ’l primo amore.

Dinanzi a me non fuor cose create
se non etterne, e io etterno duro.
Lasciate ogne speranza, voi ch’intrate».

Queste parole di colore oscuro
vid’io scritte al sommo d’una porta;
per ch’io: «Maestro, il senso lor m’è duro».

Ed elli a me, come persona accorta:
«Qui si convien lasciare ogne sospetto;
ogne viltà convien che qui sia morta.

Noi siam venuti al loco ov’i’ t’ho detto
che tu vedrai le genti dolorose
c’hanno perduto il ben de l’intelletto».

Infêren: Cant têrz (1-18)

Par mé as và int la zitè int al piant imêrsa,
par mé as và int al dulåur ch’al n à mâi fén,
par mé as và tra la
żänt ch’l’é bèle pêrsa.

Giustézzia mòs al Sgnåur, pr al mî destén,
e am fabricò qué pôrta ed tótt l Infêren,
dla Santa Trinitè al gran vlair divén.

Dinànz a mé di quî ch’i n fóssn etêren
creè an s n é mâi, e etêrna a sån con låur:
lasè äl sperànz vó tótt, ch’a vgnî int l intêren!

Mé, tótti stäl parôl ed brótt culåur
a i vésst lé scrétti in zémma a sta gran pôrta;
par quasst mé: “Masstr, al säns cm al métt teråur”.

E ló con mé, cme persåṅna acôrta:
“Ma qué as cunvén lasèr ògni suspèt;
ògni viltè l cunvén ch’la séppa môrta.

Nó a sän vgnó qué int al sît, tant brótt d efèt,
duv a t ò détt, che t vdrè dla vèga
żänt,
ch’l’à pêrs al bän par sänper dl intelèt”.

 

Inferno: Canto XXXIII (1-21)

La bocca sollevò dal fiero pasto
quel peccator, forbendola a’capelli
del capo ch’elli avea di retro guasto.

Poi cominciò: «Tu vuo’ ch’io rinovelli
disperato dolor che ’l cor mi preme
già pur pensando, pria ch’io ne favelli.

Ma se le mie parole esser dien seme
che frutti infamia al traditor ch’i’ rodo,
parlar e lagrimar vedrai insieme.

Io non so chi tu se’ né per che modo
venuto se’ qua giù; ma fiorentino
mi sembri veramente quand’io t’odo.

Tu dei saper ch’i’ fui conte Ugolino,
e questi è l’arcivescovo Ruggieri:
or ti dirò perché i son tal vicino.

Che per l’effetto de’ suo’ mai pensieri,
fidandomi di lui, io fossi preso
e poscia morto, dir non è mestieri;

però quel che non puoi avere inteso,
cioè come la morte mia fu cruda,
udirai, e saprai s’e’ m’ha offeso.

Infêren: Cant trentêṡum-têrz (1-21)

La båcca al livò só dal schivåuṡ pâst
cal gran pcadåur, antandla só i cavî
dla tèsta, che l dedrî l avêva guâst;

pò l prinzipiò: “Té t vû ch’a dégga i mî
dulûr tant dsprè, che al côr i m dan turmänt,
pensandi såul, inànz ch’dscårra ed quî.

Ma se l parôl mî äli an pò da èser smänt
ch’la frûta infâmia al traditåur ch’a mâgn,
dscårr-r e zighèr t am vdrè int l istàss mumänt.

Mé a n sò chi t sépp, e a n sò con chî tû pâgn
in ch’môd t î vgnó qué
żå; ma Fiurintén
quand qué mé t sént a dscårrer t pèr cunpâgn.

T è da savair ch’a fó l cånt Ugulén,
e Ruggier l arzivàsscuv l é quasst qué:
e qué a t dirò parché mé a i sån av
ṡén.

Che par l efèt di brótt pensîr ch’l avé,
fidàndum d ló, ch’a fóss ciapè, e dåpp môrt,
qué pròpri an i é bi
ṡåggn ch’a l dégga mé.

Però quall che t n arè intaiṡ dla mî sôrt,
cioè cómm la mî môrt la fó tant crûda,
t sintrè, e t sarè se ufai
al m à ló fôrt.

 

Purgatorio: Canto VI (76-151)

Ahi serva Italia, di dolore ostello,
nave sanza nocchiere in gran tempesta,
non donna di province, ma bordello!

Quell’anima gentil fu così presta,
sol per lo dolce suon de la sua terra,
di fare al cittadin suo quivi festa;

e ora in te non stanno sanza guerra
li vivi tuoi, e l’un l’altro si rode
di quei ch’un muro e una fossa serra.

Cerca, misera, intorno da le prode
le tue marine, e poi ti guarda in seno,
s’alcuna parte in te di pace gode.

Che val perché ti racconciasse il freno
Iustiniano, se la sella è vota?
Sanz’esso fora la vergogna meno.

Ahi gente che dovresti esser devota,
e lasciar seder Cesare in la sella,
se bene intendi ciò che Dio ti nota,

guarda come esta fiera è fatta fella
per non esser corretta da li sproni,
poi che ponesti mano a la predella.

O Alberto tedesco ch’abbandoni
costei ch’è fatta indomita e selvaggia,
e dovresti inforcar li suoi arcioni,

giusto giudicio da le stelle caggia
sovra ’l tuo sangue, e sia novo e aperto,
tal che ’l tuo successor temenza n’aggia!

Ch’avete tu e ’l tuo padre sofferto,
per cupidigia di costà distretti,
che ’l giardin de lo ’mperio sia diserto.

Vieni a veder Montecchi e Cappelletti,
Monaldi e Filippeschi, uom sanza cura:
color già tristi, e questi con sospetti!

Vien, crudel, vieni, e vedi la pressura
d’i tuoi gentili, e cura lor magagne;
e vedrai Santafior com’è oscura!

Vieni a veder la tua Roma che piagne
vedova e sola, e dì e notte chiama:
«Cesare mio, perché non m’accompagne?».

Vieni a veder la gente quanto s’ama!
e se nulla di noi pietà ti move,
a vergognar ti vien de la tua fama.

E se licito m’è, o sommo Giove
che fosti in terra per noi crucifisso,
son li giusti occhi tuoi rivolti altrove?

O è preparazion che ne l’abisso
del tuo consiglio fai per alcun bene
in tutto de l’accorger nostro scisso?

Ché le città d’Italia tutte piene
son di tiranni, e un Marcel diventa
ogne villan che parteggiando viene.

Fiorenza mia, ben puoi esser contenta
di questa digression che non ti tocca,
mercé del popol tuo che si argomenta.

Molti han giustizia in cuore, e tardi scocca
per non venir sanza consiglio a l’arco;
ma il popol tuo l’ha in sommo de la bocca.

Molti rifiutan lo comune incarco;
ma il popol tuo solicito risponde
sanza chiamare, e grida: «I’ mi sobbarco!».

Or ti fa lieta, ché tu hai ben onde:
tu ricca, tu con pace, e tu con senno!
S’io dico ’l ver, l’effetto nol nasconde.

Atene e Lacedemona, che fenno
l’antiche leggi e furon sì civili,
fecero al viver bene un picciol cenno

verso di te, che fai tanto sottili
provedimenti, ch’a mezzo novembre
non giugne quel che tu d’ottobre fili.

Quante volte, del tempo che rimembre,
legge, moneta, officio e costume
hai tu mutato e rinovate membre!

E se ben ti ricordi e vedi lume,
vedrai te somigliante a quella inferma
che non può trovar posa in su le piume,

ma con dar volta suo dolore scherma.

Purgatòri: Cant sèst (76-151)

Ahi, sêrva Itâglia, ed dṡgósst albêrg såul bèl!
Nèv sänza marinèr in gran tinpèsta!
Non sgnåura mâi d zitè, ma da burdèl!

Cl’ânma ed Surdèl la fó acsé prånta e lèsta,
såul pr al dåulz sån dla sô graziåu
ṡa tèra,
d fèri anc al sô conzitadén lé fèsta;

e adès da té pò i n stan sänza fèr guèra
tótt i tû vîv, e l ón con cl ètr as rôd
ed quî che såul un mûr e un fòs ai sèra.

Zairca bän, pôvr’Itâglia, se in quèlc môd
in rîva ai mèr e däntr äl tèr che t stan,
s’ai é quèlc pèrt in té che pè
ṡ la gôd.

Csa vèl, däl lażż al frêno ed Giustignàn,
se só int la sèla an i é mâi quall ch’al tròta?
Sänza al frêno i n arénn äl vargåggn ch’i an.

Ahi żänt, ch’aréss d èser acsé devòta,
e lasèr Zai
r a sêdr int la sô sèla,
s’t intànnd pulîd quall che l Vangêlo at nòta;

guèrda sta bîstia Itâglia s’l’é ribèla,
pr an èser mâi curèta da quèlc språn,
dåpp t i tgnéss äl bréi sänpr int la masèla.

O Albêrto Inperadåur, che t abandån
li-qué ch’l’é fâta acsé salvâdga e schièva,
e da muntèr t i aréss äl sèl da bån;

al giósst castîg däl strèl, che tant al grèva,
ch’al câsca só l sang tô, e sía nôv e avêrt,
tèl che l tô sucesåur timåur ai n èva!

Ch’avî parmàss sía té e tô pèder, zêrt,
par l’avarézzia ed stèr tótt là, custrétt,
che l bèl
żardén d Itâglia al sía deêrt.

Vén a vaddr i Montécc' con i Caplétt,
i Munèld e i Flipéssc, òm sänza cûra;
quî i én
żà trésst, e quíssti i sran scunfétt.

Vén, crudêl, vén e vadd qué la tortûra
di tû bî Sgnåuri, e cûra äl såu magâgn;
e Santafiåur t la vdrè cum l’é sicûra.

Vén bän a vàdder Råmma ch’l’é int un bâgn
ed lègrum, vaddva, e dé e nòt la ciâma:
O Zai
ṡer mî, parché t an m acunpâgn?

Vén a vàdder la żänt quant lî la s âma:
e se pietè d nó infén pò gnént at môv,
a vergugnèr té t vén anc dla tô fâma.

E, se permàss al m é, o gran Dío Giôv,
che t fóss per nó qué in tèra cruciféss,
èni vultè i ûc’ tû là int un månnd nôv?

O l’é preparaziån ch’t fè int l abéss
dal tô cunséi, per méttr un bän infén
ch nó a n al psän intànnder cum l é méss?

Perché sti sît d Itâglia i én tótt pén
d tirân; e un Òmen d guêren zêrt al dvänta
ògni vilàn che partegiànd al vén.

Fiuränza mî, t pû èser bän cuntänta
ed ste
ṡviamänt tant grand che mâi an t tåcca,
grâzia al tô pòpl acsé ch’al s argumänta!

Tant i an giustézzia in côr; ma tèrd l artåcca
l èrc da scatèr pr an vgnîr sänz’un cunséi;
ma l pòpol tô l é giósst col dîr dla båcca.

Tant i rifiûtn i pòst ch’a se stà méi;
ma l pòpol tô sänz’anc ciamèr l arspånnd
e l ûrla: “A m sotométt e a n fâg
ṡgunbéi”.

Té bän cuntänta incû t è da èsr in st’månnd:
té récca, té con pè
ṡ, té con inżàggn:
s’a dégg quall ch’é, l efèt a n al nascånd.

Atên e Spèrta, che con tant inpàggn
äl fénn äl lażż, e i pòpl acsé zivîl,
al vîver bän äl fénn un péccol saggn

Vêrs té, che t fè tant giósst e tant sutîl
provedimänt, che d nuvàmmbr a metè
an
żónnż mâi quall che té in utåbber t fîl.

Quanti vôlt, s’t arcôrd bän dal tänp pasè,
ufézzi, lażż, munaid e tant custómm
t è mudè, e fåurm ed guêren t è arnuvè!

E, se té bän t arcôrd e t vadd lómm,
té t vdrè l istassa ed cl’amalè, puvratta,
ch’l’an pôl truvèr mâi pò
ṡa só int äl piómm,

Ma ch’la s difànnd dal mèl prilandi invatta.

 

Paradiso: Canto XVII (46-99)

Qual si partìo Ippolito d’Atene
per la spietata e perfida noverca,
tal di Fiorenza partir ti convene.

Questo si vuole e questo già si cerca,
e tosto verrà fatto a chi ciò pensa
là dove Cristo tutto dì si merca.

La colpa seguirà la parte offensa
in grido, come suol; ma la vendetta
fia testimonio al ver che la dispensa.

Tu lascerai ogne cosa diletta
più caramente; e questo è quello strale
che l’arco de lo essilio pria saetta.

Tu proverai sì come sa di sale
lo pane altrui, e come è duro calle
lo scendere e ’l salir per l’altrui scale.

E quel che più ti graverà le spalle,
sarà la compagnia malvagia e scempia
con la qual tu cadrai in questa valle;

che tutta ingrata, tutta matta ed empia
si farà contr’a te; ma, poco appresso,
ella, non tu, n’avrà rossa la tempia.

Di sua bestialitate il suo processo
farà la prova; sì ch’a te fia bello
averti fatta parte per te stesso.

Lo primo tuo refugio e ’l primo ostello
sarà la cortesia del gran Lombardo
che ’n su la scala porta il santo uccello;

ch’in te avrà sì benigno riguardo,
che del fare e del chieder, tra voi due,
fia primo quel che tra li altri è più tardo.

Con lui vedrai colui che ’mpresso fue,
nascendo, sì da questa stella forte,
che notabili fier l’opere sue.

Non se ne son le genti ancora accorte
per la novella età, ché pur nove anni
son queste rote intorno di lui torte;

ma pria che ’l Guasco l’alto Arrigo inganni,
parran faville de la sua virtute
in non curar d’argento né d’affanni.

Le sue magnificenze conosciute
saranno ancora, sì che’ suoi nemici
non ne potran tener le lingue mute.

A lui t’aspetta e a’ suoi benefici;
per lui fia trasmutata molta gente,
cambiando condizion ricchi e mendici;

e portera’ne scritto ne la mente
di lui, e nol dirai»; e disse cose
incredibili a quei che fier presente.

Poi giunse: «Figlio, queste son le chiose
di quel che ti fu detto; ecco le ’nsidie
che dietro a pochi giri son nascose.

Non vo’ però ch’a’ tuoi vicini invidie,
poscia che s’infutura la tua vita
vie più là che ’l punir di lor perfidie».

Paradîṡ: Cant dêzum-sètum (46-99)

Cómm al s n andò un dé Ipòlit vî d Atên
per la madraggna pêrfida e spietè,
partîr da Fiuränza acsé at cunvén.

Quasst as vôl, e da un pèz quasst l é zerchè,
e prèst al srà fât, da chi quasst al pänsa
là dóvv däl cô
ṡ divéni as fà merchè.

La cåulpa la s darà ai ufîṡ, e imänsa,
cómm anc l’é u
anza ed dèr: ma la vendatta
la srà tstimòni al vair ch’la la dispänsa.

Ògni pió chèra côṡa, fén bendatta,
t la lasarè; e quasst l é cal cåulp murtèl
che l èrc dl e
élli prémma ló at sajatta.

Té t pruvarè pò acsé cómm al sà d sèl
al pan di èter, e cómm l’é dûra anc la strè
dal sändr e dal salîr pr äli ètri schèl.

E quall pió d paiṡ che såura l spâl t arè,
i sran i tû cunpâgn malvâg’ e siûc,
che con låur in st’e
élli t cascarè;

e i Bianc ingrèt, tótt mât, o in tant o in pûc
tótt cåntra i t sran, ma dåpp a ste suzès
såul låur, non té, i sran róss ed sangv cme l fûg.

Dla sô bestialitè al sô brótt pruzès
la prôva ló ai farà, che acsé at srà bèl
èsret méss in dispèrt dai sû interès.

La prémma cà tô, ch’la t farà d capèl,
la srà la corte
ṡî dal gran Lunbèrd,
che só int la Schèla al pôrta al sant u
èl;

Ch’l arà sänpr in té acsé benéggn riguèrd,
che, dal fèr e l dmandèr, tra vuèter dû,
al srà prémm quall che d sòlit l é pió tèrd.

Con ló té t vdrè al fradèl, Cangrànd, quand t vû,
ch’al fó acsé inprès, nasànd, d sta strèla ed Mèrt,
ch’i sran nutâbil tótt un dé i gèst sû.

An s n é al månnd gnanc acôrt, per bän spieghèrt,
per la sô
żåuvna etè, perché nôv ân
l é såul che l gîrn äl rôd dal zîl d sô pèrt.

Ma prémma che Clemänt int un ingân
al métta al gran Arîg, sintéll d virtó
i apariràn dsprezànd ar
żänt e afân.

Äl såu magnifizänz äl sran cgnusó
da tótt, acsé che fén i sû nemîg
i n pran stèr zétt e sänpr i dscur-ràn d ló.

Afîdt ai benefézzi sû d amîg;
per ló pò ai srà canbiè in dimónndi
żänt
la cundiziån di pôvr e récch antîg;

Té d ló t al purtarè scrétt int la mänt,
ma t n al dirè; e al déss cô
ṡ eagerè
in môd d an craddri s’as fóss stè pre
änt.

Pò l déss anc: Fiôl, quassti i én äl côṡ spieghè
d quall ch’at fó détt; ed äcco äl gran insîdi
ch’s prepèrn a té in pûc ân ch’i én arpiatè.

A n vói par quasst che i cunztadén t i invîdi,
perché t vivrè dimónndi dåpp cal dé
ch’i sran tótt castighè däl såu perfîdi.

Par savairen de pió såura la Divéna Cumêdia in bulgnai - Per saperne di più sulla Divina Commedia in bolognese

Dåu traduziån nôvi ed Stêven Ruvinàtt Brâz - Due traduzioni nuove di Stefano Rovinetti Brazzi: Infêren, V, 73 ss. (Pèvel e Franzassca) e Paradîṡ, XXXIII, 67 ss.


Cecco Angiolieri

Ste scritåur ed Siêna ch'al fó al månnd int al stass perîod ed Dant l é studiè in tótti äl scôl. La traduziån di sû sunétt l'é stè fâta da Gianandrea Lanzara, fiurintén, ón di miûr studént dal Cåurs ed bulgnaiṡ 2009-2010 - Questo autore senese contemporaneo di Dante è studiato in tutte le scuole. La traduzione dei suoi sonetti è di Gianandrea Lanzara, fiorentino, tra gli studenti migliori del Corso di bolognese 2009-2010.

S'i' fosse foco, arderei 'l mondo

S'i' fosse foco, arderei 'l mondo;
s'i' fosse vento, lo tempestarei;
s'i' fosse acqua, i' l'annegherei;
s'i' fosse Dio, mandereil'en profondo;

s'i' fosse papa, allor serei giocondo,
ché tutti cristïani imbrigarei;
s'i' fosse 'mperator, sa' che farei:
a tutti taglierei lo capo a tondo.

S'i' fosse morte, andarei da mi' padre;
s'i' fosse vita, non starei con lui:
similemente faria da mi' madre,

S'i' fosse Cecco, com'i' sono e fui,
torrei le donne giovani e leggiadre:
le vecchie e laide lasserei altrui.

S'a fóss al fûg, a bruṡarêv al månnd

S'a fóss al fûg, a bruṡarêv al månnd;
s'a fóss al vänt, tótt a l tinpistarêv;
s'a fóss l'âcua, mé a l afugarêv;
s'a fóss Dío a l sfrunblarêv ża int al prufånnd;

S'a fóss al pèpa a farê un żûg stupànnd,
a mitrêv tótt i cristiàn såtta cèv;
s'a fóss inperadåur a i truncarêv
al zócc, ch'i inpèren ch'a sån furibånnd.

S'a fóss la môrt andarêv da mî pèder;
s'a fóss la vétta, vî luntàn da ló:
e prezîṡ a farêv, pò, con mî mèder.

S'a fóss Cécco, cum a sån es a fó,
a turêv äl ragazèli graziåuṡi:
lasànd a chi èter äl vèci schivåuṡi.

 

La mia malinconia è tanta e tale

La mia malinconia è tanta e tale,
ch’i’ non discredo che, s’egli ’l sapesse
un che mi fosse nemico mortale,
che di me di pietade non piangesse.

Quella, per cu’ m’avven, poco ne cale;
che mi potrebbe, sed ella volesse,
guarir ’n un punto di tutto ’l mio male,
sed ella pur: – I’ t’odio – mi dicesse.

Ma quest’è la risposta ch’ho da lei:
ched ella non mi vol né mal né bene,
e ched i’ vad’a far li fatti mei;

ch’ella non cura s’i’ ho gioi’ o pene,
men ch’una paglia che le va tra’ piei:
mal grado n’abbi Amor, ch’a le’ mi diène.

L'é acsé granda la mî malincunî

L'é acsé granda la mî malincunî,
ch'a cradd ch'al pió catîv di mî nemîg,
s'l um catéss lé par piâza o al'ustarî,
al scaparêv a cà a fèrs un zîg.

Ai inpôrta pôc, ch'a stâga acsé, a lî
che se la vléss, sänza inciónni fadîg,
la m arsanarêv da st'angunî
digànd pûr "a t òdi", con un brótt bîg.

Mo lî la m arspånnd con pôchi parôl:
ne mèl ne bän la m vôl, ch'a i dâga un tâi,
ch'l' é méi ch'a bèda al mî prasôl;

al mî żòi e pann la n pänsa mâi,
al srêv cme saltèr pistànd un rizôl:
Amåur danè, t am fè dṡgranèr di âi.


Ignazio Buttitta

Nèd a Bagheria int al 1899, l é al poêta sizigliàn pió famåuṡ di ûltum 50 ân. Al tèst ch’a v dän qué l é stè tradótt in bulgnai da Gastone Vandelli - Nato a Bagheria nel 1899, è il più famoso poeta siciliano degli ultimi 50 anni. Il testo da noi scelto è stato tradotto in bolognese da Gastone Vandelli.

Lingua e dialettu

Un populu
mittitulu a catina
spugghiatulu
attuppatici a vucca,
è ancora libiru.

Livatici u travagghiu
u passaportu
a tavula unni mancia
u lettu unni dormi,
è ancora riccu.

Un populu,
diventa poviru e servu,
quannu ci arrubbanu a lingua
addutata di patri:
è persu pi sempri.

Diventa poviru e servu,
quannu i paroli non figghianu paroli
e si manciunu tra d’iddi.

Minn’addugnu ora,
mentri accordu a chitarra du dialettu
ca perdi na corda lu jornu.

Mentri arripezzu
a tila camulata
chi tesseru i nostri avi
cu lana di pecuri siciliani.

E sugnu poviru:
haiu i dinari
e non li pozzu spènniri;
i giuelli
e non li pozzu rigalari;
u cantu,
nta gaggia
cu l’ali tagghiati.

U poviru,
c’addatta nte minni strippi
da matri putativa,
chi u chiama figghiiu
pi nciuria.

Nuàtri l’avevamu a matri,
nni l’arrubbaru;
aveva i minni a funtani di latti
e ci vìppiru tutti,
ora ci sputanu.

Nni ristò a vuci d’idda,
a cadenza,
a nota vascia
du sonu e du lamentu:
chissi non nni ponnu rubari.

Nni ristò a sumigghianza,
l’annatura,
i gesti,
i lampi nta l’occhi:
chissi non nni ponnu rubari.

Non nni ponnu rubari,
ma ristamu poviri
e orfani u stissu.

Längua e dialàtt

Un pòpol,
mitîl in cadän,
spujèl,
stupèi la båcca,
l é anc lébber.

Cavèi al lavurîr,
al pasapôrt,
la tèvla dóvv al mâgna,
al lèt dóvv al dôrum,
l é anc lébber.

Un pòpol,
al dvänta pôver e sêruv
quand i ròben la längua
avó in ereditè dai pèder,
e l é pêrs par sänper.

Al dvänta pôver e sêruv
quand äl parôl i n parturéssen pió parôl
e i s divåuren fra d låur.

A m n acôrż adès,
mänter acôrd la chitâra dal dialàtt,
ch’la pêrd una côrda al dé,

mänter a arpèz
la taila filè
dai nûster predecesûr,
con la lèna ed pîguer siziglièni.

E a sån un puvràtt.
Ai ò i bajûc
e a n i pòs brî
ṡa spànnder.
Ai ò culèn e urcén
e a n i pòs regalèr.
E a cant
in una ghèbia,
con äli èli tajè.

Un puvràtt
ch’al tatta in un pèt
ṡguéggn
d na mèder putatîva,
ch’al le ciama fiôl
pr ultragèrel.

Nuèter avêven la mèder:
la s é stè rubè.
L’avêva mamèl a funtèn ed lât
e i titèven tótt.
Adès i spûden.

A nó as avanza la sô våuṡ,
la cadänza,
la nòta bâsa
dla melodî, dal lamänt.
Quassti i n s pôlen brî
a rubèr.

As avanza la sumiglianza,
l’andadûra,
i gèst,
i lanp di ûc’.
Quíssti i n s pôlen brî
ṡa rubèr.

I n s i pôlen brîṡa rubèr,
mo avanzän puvrétt
e ôrfen prezî
.


Bertolt Brecht

Stavôlta an s trâta brîṡa pròpri d una traduziån, ma piotòst d un’interpretaziån dl architàtt Franco Bergonzoni - Stavolta non si tratta di una traduzione vera e propria, ma piuttosto di un’interpretazione dell’architetto Franco Bergonzoni.

Die Bücherverbrennung

Als das Regime befahl
Bücher mit schädlichem Wissen
Öffentlich zu verbrennen und allenthalben
Ochsen gezwungen wurden, Karren mit Büchern
zu den Scheiterhaufen zu ziehen, entdeckte
ein verjagter Dichter, einer der besten
die Liste der Verbrannten studierend, entsetzt,
daß seine Bücher vergessen waren.
Er eilte zum Schreibtisch, zornbeflügelt,
und schrieb einen Brief an die Machthaber.
Verbrennt mich! schrieb er mit fliegender Feder.
Verbrennt mich! Tut mir das nicht an!
Laßt mich nicht übrig! Habe ich nicht immer
die Wahrheit berichtet in meinen Büchern?
Und jetzt werd ich von Euch wie ein Lügner
behandelt! Ich befehle euch:
Verbrennt mich!

Al falå di lîber

Quand ai véns l åurden ed brûṡer in piâza
tótt i scrétt ch’i savéssen d ere
î
e ai girèva pr äl strè una brótta râza
ed
żänt melnatta ch’as tirèva drî
däl bròz ed lîber destinè a fèr fûg,
ai fó un poêta, al méi dla sô zitè,
che tótt curiåu
la léssta al barlucé
ed tótt i scrétt ch’i êren stè cundanè
e an truvé brî
a i sû. Tótt instizé
con chèrta e panna acsé al scrivé al padrån:
al vòster fûg a m al sån meritè
con tótt quall ch’ai ò scrétt, parché al savî
ch’ai ò sänper vló dîr la veritè
e adès a n um vói brî
a trèr indrî.
Cazè anca mé int al fûg! Che par pietè
da bu
èder a n vói brîa èser tratè.


Johann Wolfgang von Goethe

L architàtt Franco Bergonzoni l a tradótt anc Goethe e di èter tèst dal tudàssc, ch’a i catè qué såtta - L’architetto Franco Bergonzoni ha anche tradotto Goethe e altri testi dal tedesco, tutti reperibili qui sotto.

Erlkönig*

Wer reitet so spät durch Nacht und Wind?
Es ist der Vater mit seinem Kind.
Er hat den Knaben wohl in dem Arm,
Er faßt ihn sicher, er hält ihn warm.

- Mein Sohn, was birgst du so bang dein Gesicht?
- Siehst Vater, du den Erlkönig nicht!
Den Erlenkönig mit Kron’ und Schweif?
- Mein Sohn, es ist ein Nebelstreif. 

- Du liebes Kind, komm geh’ mit mir!
Gar schöne Spiele, spiel ich mit dir,
Manch bunte Blumen sind an dem Strand,
Meine Mutter hat manch gülden Gewand. 

- Mein Vater, mein Vater, und hörest du nicht,
Was Erlenkönig mir leise verspricht?
- Sei ruhig, bleibe ruhig, mein Kind,
In dürren Blättern säuselt der Wind. 

- Willst feiner Knabe du mit mir geh’n?
Meine Töchter sollen dich warten schön,
Meine Töchter führen den nächtlichen Reihn
Und wiegen und tanzen und singen dich ein. 

- Mein Vater, mein Vater, und siehst du nicht dort
Erlkönigs Töchter am düsteren Ort?
- Mein Sohn, mein Sohn, ich seh’es genau:
Es scheinen die alten Weiden so grau. 

- Ich lieb dich, mich reizt deine schöne Gestalt,
Und bist du nicht willig, so brauch ich Gewalt!
- Mein Vater, mein Vater, jetzt faßt er mich an,
Erlkönig hat mir ein Leids getan. 

Dem Vater grauset’s, er reitet geschwind,
Er hält in den Armen das ächzende Kind,
Erreicht den Hof mit Mühe und Not,
In seinen Armen das Kind war tot.

Nòt, vänt, e delîri d un pôver pinén

Chi al srà mâi che a cavâl, stanòt, al và
anc s’ai tîra un gran vänt ? Guèrda, l é là.
L é un pèder ch’al tén strécc in saggn sô fiôl,
Ch’an ciâpa fradd, ste pôver ragazôl.

- Dîm bän, pinén, parché ît acsé inspuré?
- Mo t an vadd, là zå in fånnd, cum a l vadd mé, 
un schêrz d natûra, un rà di buratén ?
- L é såul un pôc ed nabbia, al mî fangén.

- Chèr al mî ragazôl, vén qué con mé 
che tant bî
żûg a vói żughèr con té;
là in fånnd ai é tant fiûr, av
én al mèr,
e d ôr la fstéss mî mèder. Vlaggna andèr?

- O pèder mî, t an sént con che vu
na
al rà am prumétt ed cgnósser la regé
na?
- Stà bän trancuéll, pôver pinén, l é al vänt
ch’al sóppia stral fói sacchi, in ste mumänt.

- Vén bän con mé. T î acsé zivîl, che låur,
tótti äl mî fiôli, i t vdran pé
ni d amåur
e par tótta la nòt i t fan balèr
e i cànten såul par té. Parché pó asptèr?

- Dóvv l é pió bûr, t an vadd brî
a, là żå,
ch’i um stan d asptèr tótti äl fiôli dal rà?
- Ai ò guardè pulîd, e a t asicûr
ch’i én såul däli åmmber, là, stra lómm e scûr.

- Mo té t um piè
e a t vói. E se vluntîra
t an vén brî
a con mé, ai ò manîra
ed pruvèrt la mî fôrza. - O pèder mî,
am fà murîr, ste rà, e am pôrta vî.

Col côr in gåula, a sénter sti lamént,
al córr al pèder, anc se ormâi al sént
ch’l é inóttil vlair andèr sänper pió fôrt.
Stra äl såu brâza al pinén l é bèle môrt.

 

Der König in Thule (1774)

Es war ein König in Thule
Gar treu bis an das Grab,
Dem sterbend seine Buhle
Einen goldnen Becher gab.

Es ging ihm nichts darüber,
Er leert’ ihn jeden Schmaus;
Die Augen gingen ihm über,
Sooft er trank daraus.

Und als er kam zu sterben,
Zählt’ er seine Städt’ im Reich,
Gönnt’ alles seinen Erben,
Den Becher nicht zugleich.

Er saß beim Königsmahle,
Die Ritter um ihn her,
Auf hohem Vätersaale,
Dort auf dem Schloss am Meer.

Dort stand der alte Zecher,
Trank letzte Lebensglut,
Und warf den heilgen Becher
Hinunter in die Flut.

Er sah ihn stürzen, trinken
Und sinken tief ins Meer.
Die Augen täten ihm sinken;
Trank nie einen Tropfen mehr.

 

Nustalgî e môrt d un rà da fôla

A un rà, stra i miûr dla stòria,
l’amîga sô dal côr,
murànd, lasé in memòria
un bèl bichîr tótt d ôr.

Dapartótt dóvv l andèva
as al tulêva sîg
e sänper ló al zighèva
s’al bvêva coi amîg.

E quand ormâi al sinté
ch’l avêva da murîr,
pròpri incôsa al regalé
mo brî
ṡa al sô bichîr.

Int al castèl al fé vgnîr,
däntr al salån d unåur,
tótt quant i sû cavalîr
par psair magnèr con låur.

Insàmm al vén vlé pruvèr
dla vétta l ûltum spéll,
e al bichîr in fånnd al mèr
al cazé vî trancuéll.

Al vdé andèr zå, e rinpîres 
d âcua salè al bichîr,
e i ûc’ sinté rinpîres
d luzlón, prémma ed murîr.

Mignon

Kennst du das Land, wo die Zitronen blühn,
Im dunkeln Laub die Goldorangen glühn,
Ein sanfter Wind vom blauen Himmel weht,
Die Myrte still und hoch der Lorbeer steht?
Kennst du es wohl? Dahin!
Dahin möcht’ ich mit dir,
O mein Geliebter, ziehn.

Kennst du das Haus? Auf Sälen ruht sein Dach,
Es glänzt der Saal, es schimmert das Gemach,
Und Marmorbilder stehn und sehn mich an:
Was hat man dir, du armes Kind, getan?
Kennst du es wohl? Dahin!
Dahin möcht’ ich mit dir,
O mein Beschützer, ziehn. 

Kennst du den Berg und seinen Wolkensteg?
Das Maultier such im Nebel seinen Weg,
In Höhlen wohnt der Drachen alte Brut;
Es stürzt der Fels und über ihn die Flut.
Kennst du ihn wohl? Dahin!
Dahin geht unser Weg!
O Vater, laß uns ziehn!

Invîd ala tèra dal såul

Al cgnósset té cal sît, dóvv ai nâs i limón,
e d ôr i én äl mlarànz, e i zîder i én tant bón?
Stramè
ż al scûr däl fói al sóppia alżîr al vänt,
al crass supêrb al mlôr stra udûr ch’i én un incànt.
Al cgnósset té da bån? Fén là, pròpri fén là
a vrêv andèr con té, che l amåur fiurîrà!

Al sèt cómm l é al palâz? Al pôrdg da tótt i lè,
i pavimént ch’i lû
en ed mèrum culurè,
una mâsa ed ritrât, ch’al pèr ch’i vójjen dîr:
mo pôvr al mî ragâz, chi é mâi ch’at fà sufrîr?
Al cgnósset té da bån? Fén là, pròpri fén là
a vrêv andèr con té, se la tô man ai srà.

Al cgnósset té cal månt? E stra äl nóvvel cla strè
che, a fèrla, solamänt un móll l é abituè?
Däntr int äl gròt ai stà, fôrsi, di brótt bistión,
e as sént caschèr da bâs l’âcua int i sfundarión.
Al cgnósset té da bån? Fén là, pròpri fén là
tgnand strécca la mî man, lâset guidèr, papà!

* Nota: Nel dialetto bolognese manca il corrispondente del tedesco Erlkönig; poiché elfi e gnomi sono estranei alla mitologia locale. Si è pertanto dovuto ricorrere, nella versione in dialetto, alla perifrasi “un schêrz d natûra, un rà di buratén” per suggerire l’immagine di una piccola e strana creatura che, per la barba e la corona, ricorda un personaggio dei burattini (F. B.)

Stille Nacht 

Parôl ed Josef Mohr, mûṡica ed Franz Gruber, traduziån ed Franco Bergonzoni - Versi di Josef Mohr, musica di Franz Gruber, traduzione di Franco Bergonzoni

Stille Nacht,
heilige Nacht!
Alles schläft.
Einsam wacht
nur das traute,
hochheilige Paar:
holder Knabe
im lockigen Haar,
schlaf’ in himmlischer Ruh’,
schlaf’ in himmlischer Ruh’.

Stille Nacht,
heilige Nacht!
Hirten erst
kundgemacht
durch der Engel.
Halleluja,
tont es laut
von fern un nah’:
Jesus, der Retter, ist da,
Jesus, der Retter, ist da.

Stille Nacht,
heilighe Nacht!
Gottes Sohn,
o wie lacht
Lieb’aus deinem
göttlichen Mund!
Da uns schlägt
die rettende Stund’,
Jesus, in deiner Geburt,
Jesus, in deiner Geburt.
Int al silänzi
dla santa nòt
tótt i dôrmen,
mo int ónna ed cäl gròt
i én a vajja
Iu
ṡèf e Marî:
o Banbén
con tótt rézz i cavî,
dôrum in pè
cómm in zîl,
dôrum in pè
cómm in zîl.

La nòt l’é quassta
che a di pastûr,
d inpruvî
,
in cal gran bûr
una våu

véns dal zîl, e un lu
åur,
pr anunzièr
ch’l êra nèd Nòster Sgnåur.
Cantän dånca Allelujà!
Cantän tótt Allelujà!

O santa nòt,
nòt ed salvazza,
che as rinpéss
ed tanta algrazza
par l amåur
ch’as vlé dèr fén in fånnd
Nostèr Sgnåur
ch’al vlé vgnîr in ste månnd
da puvràtt, int na gròta.
Nó a t ringraziän, o Ge
ó.

Anc Âmos Lèli l à tradótt Stille Nacht - Anche Amos Lelli ha tradotto Stille Nacht:

Che chiêta nòt

Che chiêta nòt, che santa nòt.
Tótt i dôrmen, mo però
la Madòna cån Ióffa i én dṡdè.
Bèl pinén dai cavî rizulén,
dôrum däntr int la gróppia
dôrum trancuéll int al faggn.

Che chiêta nòt, che santa nòt.
Al fiôl d Dío al fà zriṡén
la tô båcca la m manda un baṡén,
la s é avêrta la pôrta dal zîl,
parché té t î vgnó in tèra
e parché té t î vgnó żå.



Che chiêta nòt, che santa nòt
ch’sèlva al månnd da tótt i pchè,
dal surîṡ d ôr e alîgher dal zîl
la s fà vàdder la grâzia dal Sgnåur
vàddet? quall l é Geṡó
vàddet? l é pròpi Geṡó.

Che chiêta nòt, che santa nòt.
I l inpèren i pastûr
cån la canta di ànżel là só.
As sént fôrt là só pr âria una våuṡ:
Geṡó al vén par nuèter
Geṡó l é qué tótt par nó.


Giuseppe Gioacchino Belli

L architàtt Franco Bergonzoni l a tradótt (o interpretè) anc di sunétt rumàn ed Belli - L’architetto Franco Bergonzoni ha anche tradotto (o interpretato) dei sonetti romaneschi del Belli.

Er giorno der Giudizzio

Quattro angioloni co le tromme in bocca
Se metteranno uno pe cantone
A ssonà: poi co ttanto de vocione
Cominceranno a dì:
Fora a chi ttocca
.

Allora vierà su una filastrocca
De schertri
1 da la terra a ppecorone,
Pe ripijà ffigura de perzone
Come purcini attorno de la biocca
2.

E sta biocca sarà Dio benedetto,
Che ne farà du’ parte, bianca, e nera:
Una pe annà in cantina, una sur tetto.

All’urtimo uscirà ’na sonajera
D’angioli, e, come si ss’annassi a letto,
Smorzeranno li lumi, e bona sera.

Al Giudézzi universèl

Quâter anżlón con un trunbån in båcca
i andràn a métters ai quâter cantón
a sunèr, e pò dåpp, pugè i trunbón,
a gran våu
ṡ i diràn: “Fòra a chi tåcca!”

E alåura, sänza fèr inción armåur,
pr avair ed nôv na zîra da cristiàn,
tantéssum schîlter i s amuciaràn
cumpâgna pîguer con al sô paståur.

E al paståur al srà pròpri al Pedretêren,
che in bianc e in nîgher ai dividrà:
pr andèr in paradî
ṡ o al infêren.

Un cunzêrt d ànżel al concludrà
la fèsta, e dåpp, in quâter e quâtr òt,
i murzaràn la lû, e bôna nòt.

1) Scheletri
2) Chioccia

Le gabbelle

Ah, ddunque, pperché nnoi nun negozziamo
E nnun avémo manco un vaso ar zole,
Lei vorebbe conchiude in du' parole
Che le gabbelle noi nu le pagamo?
Le pagamo sur pane che mmaggnamo,
Sur panno de le nostre camisciole,
Sur vino che bbevémo, su le sòle
De le scarpe, e sull'ojjo che llogramo.
Le pagamo, per dio, su la piggione,
Sur letto da sdrajacce, e su li stijji
Che ssèrveno a la nostra professione.
Le pagamo (e sta vergna è la ppiù ddura)
Pe ppijjà mmojje e bbattezzà li fijji
E pper èsse bbuttati in zepportura

L’I.V.A.

E alåura, se a n sän brîṡa di budghèr
e a n avän gnanc un ôrt o un vani
żén,
ló al vrêv sustgnîr con mé che di quatrén,
par l’IVA, mé a n sån brîṡa tgnó a paghèr?
A la pagän, e tanta, såura al pan,
såura la stòfa däl nòstri camîṡ,
såura al curâm däl schèrp, e såura al rîṡ,
e såura l òli, e såura al vén ch’a bvän.
E an bâsta brîṡa. L’IVA a la pagän
såura al lèt, la sô quêrta e al sô linzôl,
e såura i pûc guadâgn dla profesiån.
A la pagån – e la côsa l’é udiåuṡa -
s’a s maridän o quand a i nâs un fiôl,
e infén pr andèr suplé ala Zartåuṡa.

Di èter sunétt ed Belli - Altri sonetti del Belli


Trilussa

Al famåuṡ poêta rumàn al se dscårr qué int äl traduziån ed Gigén Lîvra - Il famoso poeta romanesco ci si rivolge qui nelle traduzioni di Luigi Lepri.

Er compagno scompagno

Un Gatto, che faceva er socialista
solo a lo scopo d’arivà in un posto,
se stava lavoranno un pollo arosto
ne la cucina d’un capitalista.

Quanno da un finestrino su per aria
s’affacciò un antro Gatto: - Amico mio,
pensa - je disse- che ce so’ pur’io
ch’appartengo a la classe proletaria!

Io che conosco bene l’idee tue
so’ certo che quer pollo che te magni,
se vengo giù, sarà diviso in due:
mezzo a te, mezzo a me... Semo compagni!

- No, no: rispose er Gatto senza core -
io nun divido gnente co’nessuno:
fo er socialista quanno sto a diggiuno,
ma quanno magno so’ conservatore!

Al gât (1996)

Un gât, ch’al s profesèva sozialéssta
par psair magnèr e méttr al cûl a pòst,
al dèva di mu
ṡgût a un pèz d aròst
int la cu
éna d un capitaléssta.

Da un bèl luminarôl ch’l êra só pr âria
s afazé un èter gât: - Ehi, dî só, té!
Pänsa (al i déss) ch’a i sån, qué só, anca mé
e che a fâg pèrt dla “Classe Proletaria”.

Cal bèl aròst che té t i drî a magnèr,
s’a intêrpret bän pulîd äl tåu idéi
e a vén lé
żå, a fän a mèż ch’l é méi:
a sån un tô cunpâgn, an te dscurdèr!

- T è capé mèl (l arspåuṡ sänza guardèri).
Mé a n stâg a mè
ż d ignínta con inción:
a fâg al sozialéssta quand a d
żón
mo quand a mâgn a sån reazionèri!


Anniversario
(1940)

Un anno fa, li ventisei d’aprile,
un Gatto Nero fu trovato morto
coll’occhi spalancati e er muso storto,
accanto a la fontana der cortile.

Tutti l’appiggionanti, a la finestra,
parlaveno der fatto. - Che peccato!
- Quant’era bravo! - fece l’avvocato.
- Quant’era bono! - fece la maestra.

- Quer cane-lupo nun m’ha mai convinto... -
disse er dentista der secondo piano.
- Er caso, certo, se presenta strano...
- disse er pretore, ch’abbitava ar quinto -

In ogni modo escludo l’assassinio... -
E, in questo, comincianno dar portiere,
ereno tutti quanti d’un parere
benché la casa fusse in condominio.

E pe’ deppiù se misero d’accordo
de pagà mezzo litro a lo scopino
che seppellì la bestia ner giardino,
con un mattone sopra pe’ ricordo.

Ma er tempo vola, sfoja er calendario,
strappa li giorni, frulla li pensieri,
e li rimpianti, spesso e volentieri,
sfumeno prima de l’anniversario.

A un anno de distanza è naturale
che nessuno ritorni co’ la mente
a quela pover’anima innocente
finita così presto e così male.

Ma er capo de li Sorci, giù in cantina,
commemora l’eroe ch’ebbe er coraggio
de rosicà quer pezzo de formaggio
avvelenato co’ la strichinina.

Dice: - V’aricordate? Oggi fa l’anno.
“Compagni! - ce strillò - la morte mia
sarà la vita vostra!” E scappò via
co’ la speranza d’incontrà er tiranno.

Fu affare d’un minuto. Appena uscito,
er boja Micio l’infrociò ar cantone:
una stranita, un mozzico, un boccone...
E tutto annò com’era stabbilito. -

Ecco perché, li ventisei d’aprile,
un Gatto Nero fu trovato morto
coll’occhi spalancati e er muso strorto,
accanto a la fontana der cortile.

 


Aniversèri
(1996)

Incû l é un ân, l êra al quatôrg’ ed mâż,
un gatâz naigher al fó truvè môrt
con i ûc’ avêrt e al gróggn malnàtt e stôrt
atai
ala funtèna dal palâz.

Tótt i incuilén, curiûṡ, da fnèstra a fnèstra
i dscurêven dal fât. - Quassti i én bujèt,
cum l êra brèv! (al gêva l’avuchèt
ch’al i purtèva sänpr un pcån ed mnèstra).

- Cal brótt can låuv a mé an m à mâi cunvént...
(al gé al dintéssta ch’stèva al secånnd pian).
- Quasst qué l é un chè
ṡ ch’l é da studièr da bån
(al gé al pretåur dl apartamänt al quént)

in tótt i môd a esclûd ch’sía un asasénni...
E in quasst, con al parair dal purtinèr,
i s atruvénn d acôrd sänza fiatèr
sebän che al sît al fóss un condoménni.

E pò, par żónta, i s miténn anc d acôrd
ed paghèr un mè
ż lîter a un bechén
ch’al suplé al gatâz naigher in
żardén
con una prêda in vatta par arcôrd.

Mo al tänp al scâpa, al sfójja al calendèri,
al s mâgna i dé dala maté
ṅna a sîra
e anc i rinpiànt, as sà, spass e vluntîra
i våulen vî prémma dl aniversèri.

Incû l é pasè un ân. L é naturèl
che inción ed chi incuilén èva pió in mänt
cla bonânma ed cal gât, pôvr inuzänt,
môrt acsé
żåuven e finé acsé mèl.

Mo al sénndic di pundghén, là żå in canténa,
al comêmora al påndg ch’l avé al curâg’
d pasèr atai
al gât e ai sû parâg’
dåpp avair tôlt un cuciarén d stricné
na.

Al dîṡ: - Póndg, v arcurdèv? Incû l é un ân.
“Cunpâgn! (al se strilé) che la môrt mî
séppa la vétta vòstra!”. E al scapé vî
aviàndes vêrs la båcca dal tirân.

Al suzdé in un minûd. Apanna lé
al gât al le fé andèr int un cantån:
quâter
ṡgranfgnût, un mòg... e con un pcån
incôsa andé cum l êra stabilé.

Ècco parché, al dé quatôrg’ ed mâż,
un gatâz naigher al fó truvè môrt
con i ûc’ avêrt e al gróggn malnàtt e stôrt
atai
ala funtèna dal palâz.

L'elezzione der Presidente

Un giorno tutti quanti l’animali
sottomessi ar lavoro
decisero d’elegge un Presidente
che je guardasse l’interessi loro.
C’era la Società de li Majali,
la Società der Toro,
er Circolo der Basto e de la Soma,
la Lega indipendente
fra li Somari residenti a Roma;
e poi la Fratellanza
de li Gatti soriani, de li Cani,
de li Cavalli senza vetturini,
la Lega fra le Vacche, Bovi e affini…
Tutti pijorno parte all’adunanza.
Un Somarello, che pe’ l’ambizzione
de fasse elegge s’era messo addosso
la pelle d’un leone,
disse: - Bestie elettore, io so’ commosso:
la civirtà, la libbertà, er progresso…
ecco er vero programma che ciò io,
ch’è l’istesso der popolo! Per cui
voterete compatti er nome mio.
Defatti venne eletto proprio lui.
Er Somaro, contento, fece un rajo,
e allora solo er popolo bestione
s’accorse de lo sbajo
d’avé pijato un ciuccio p’un leone!
- Miffarolo! - Imbrojone! - Buvattaro!
- Ho pijato possesso:
- disse allora er Somaro - e nu’ la pianto
nemmanco se morite d’accidente.
Peggio pe’ voi che me ciavete messo!
Silenzio! e rispettate er Presidente!
L’eleziån dal Presidänt

Ai fó un bèl dé che tótti quant i animèl
ṡgubadûr pr al prugrès
i dezidénn d elèżr un Presidänt
ch’al tgnéss drî pulîd ai sû intarès.
Ai êra la Sozietè di Ninén,
la Sozietè dal Tòr,
al Zîrcuel dla Sèla e Fachinâg’,
l’Ugnån indipendänta
fra i Sumâr dal Pradèl e i sû parâg’;
e pò la Fratelanza
di Gât maimón, di Can,
di Cavâl védduv dal fiacaréssta,
l’Ugnån stra Vâc e Bû sindacaléssta...
Tótt i arivénn in mâsa al’adunanza.
Un sumarnàtt, che par l’anbiziån
ed fèrs elèżr al s êra méss adòs
la pèl d un leån,
al déss: «Savéssi, bîsti, mé a sån cumòs:
la ziviltè, la libartè, al prugrès...
ècco l autäntic prugrâma ch’ai ò mé,
che l é pò quall dal pòpol! Dèi mò só
vutè tótt quant a ónna ste nómm qué».
Defâti ai suzdé ch’l andé só ló.
Al Sumâr al fé un rang’ ed cuntintazza
e såul in cal mumänt al pòpol pistulån
al s n adé d avair fât una siucazza
cardànd che un sumarnâz fóss un leån!
«Pufarôl! – Incantabéss! – Facuajôni!»
«Ai ò aguantè al scranån
– al gé alåura al Sumâr – a m al téggn strécc
e a n al måll gnanc s’av vén un azidänt.
Pîz par chi strónz ch’i m an cardó un leån!
Mûcio! Un pô d rispèt pr al Presidänt!».

Olindo Guerrini

L êra un poêta rumagnôl famåuṡ ch'al sté dimónndi tänp a Bulåggna. Al publiché ste sunàtt dal 1920 con Żanichèl, par difànnder al sô dialàtt da quî ch'i gêvn acsé ch'l êra vulghèr. Gigén Lîvra al l à tradótt (un pô adatè) in bulgnaiṡ. Adruvän qué la grafî ed Guerrini, anc se incû al rumagnôl al se scrîv in manîra pió prezîṡa - Famoso poeta romagnolo, visse a lungo a Bologna. Pubblicò questo sonetto nel 1920 presso Zanichelli, per difendere il suo dialetto da chi lo accusava di essere volgare. Luigi Lepri lo ha tradotto (adattandolo) in bolognese. Manteniamo qui la grafia di Guerrini, anche se oggi ve n'è una più perspicua.

Arsposta

A dscorr mel, t'é rason, mo quand us drova
E' linguagg naturel d'e' mí paes,
A m'intend e' dialett santalbertes,
E' bsogna riferil coma ch'us trova.

Vut di citrullo, una parola nova,
Invezi d' di balusa longh e stes?
E' sarebb coma dscorrar in chines
E st'an n'e' i credd, passa i Tripont e prova!

A dscorr mel, t'é rason, mo t'capirí
Che al parol, adruvedi in sta manira
Al n'è l'imagin d'una purcarí.

Da nò st'al parulazi al s'dis vluntira,
Senza malizia e senza ipucrisí
E s'am tira al sassè, lassa ch'i tira!

Parulâzi

A dscårr mèl, t è raṡån, mo quand s adrôva
al linguâg’ naturèl dal mî pajaiṡ,
a m intànnd al dialàtt ciamè bulgnaiṡ,
biṡåggna riferîrel cum al s trôva.

Vût dîr “citrullo”, una parôla nôva,
invêzi ed dîr “tanpêrla” lóng e dstaiṡ?
Al srêv cunpâgna dscårrer in cinaiṡ
e, s’t an i cradd, và int al Pradèl e prôva!

A dscårr mèl, t è raṡån, mo da cla vî
a vói dîr che äl parôl ed sta manîra
i n én l’imâgin d una purcarî.

Int al mî bèl dialàtt as dîṡ vluntîra
stäl parulâzi, sänza ipocriṡî,
con ânum inuzänt, matéṅna e sîra.


Giovanni Pascoli

A v dän qué la poeî "Lavandare" tradótta da Gigén Lîvra - Presentiamo qui la poesia "Lavandare" tradotta da Luigi Lepri

Lavandare

Nel campo mezzo grigio e mezzo nero
resta un aratro senza buoi, che pare
dimenticato, tra il vapor leggiero.

E cadenzato dalla gora viene
lo sciabordare delle lavandare
con tonfi spessi e lunghe cantilene:

Il vento soffia e nevica la frasca,
e tu non torni ancora al tuo paese!
quando partisti, come son rimasta!
come l’aratro in mezzo alla maggese.
Lavandèri

żå in cal canp mèż naigher e mèż grî,
mótt ai armâgna un piå ôrfen di bû
dscurdè stra un mèż vapåur biâvd e indezî.

E dala bòra, tgnand al tänp, as sént
al saguajèr ch’i fan äl lavandèri
col såu antîghi gnôl e i ciûc putént.

Al vänt al sóppia e al naiva só la frâsca
e té t an tåuren brîa al tô pajai!
Quand t andéss vî al mî côr l êra in burâsca
cum fà cal piå lasè là in mèż da un mai.

Aldo Palazzeschi

Traduziån dla Nóccia d Bastèl - Traduzione di Anna Bastelli

Chi sono?

Chi sono?
Son forse un poeta?
No certo.
Non scrive che una parola, ben strana,
la penna dell’anima mia:
follìa.
Son dunque un pittore?
Neanche.
Non à che un colore
la tavolozza dell’anima mia:
malinconìa.
Un musico allora?
Nemmeno.
Non c’è che una nota
nella tastiera dell’anima mia:
nostalgìa.
Son dunque… che cosa?
Io metto una lente
dinanzi al mio core,
per farlo vedere alla gente.
Chi sono?
Il saltimbanco dell’anima mia.

Chi såggna?

Chi såggna?
Såggna fôrsi un poêta?
Nå ed sicûr.
La n scrîv che una parôla, bän vèga,
la panna dla mî ânma:
matîia.
Såggna dånca un pitåur?
Mo ché.
La n à che un culåur
la tavlòza dla mî ânma:
lôrgna.
Un muicänt alåura?
Mo ché.
An i é che una nòta
int la tastîra dla mî ânma:
nustalgî.
Såggna dånca… côsa?
Mé a métt una länt
dnanz al mî côr,
par fèrel vàddr ala żänt.
Chi såggna?
Al seltinbànc dla mî ânma.


Pablo Neruda

Da: Los Versos del Capitán. Traduziån dla Nóccia d Bastèl - Traduzione di Anna Bastelli

Si tú me olvidas

Quiero que sepas
una cosa.

Tú sabes como es esto:
si miro
la luna de cristal, la rama roja
del lento otoño en mi ventana,
si toco
junto al fuego
la impalpaple ceniza
o el arrugado cuerpo de la leña,
todo me lleva a ti,
como si todo lo que existe,
aromas, luz, metales,
fueran pequeños barcos que navegan
hacia las islas tuyas que me aguardan.

Ahora bien,
si poco a poco dejas de quererme
dejaré de quererte poco a poco.

Si de pronto
me olvidas,
no me busques,
que ya te habré olvidado.

Si consideras largo y loco
el viento de banderas
que pasa por mi vida
y te decides
a dejarme a la orilla
del corazón en que tengo raíces,
piensa
que en ese día,
a esa hora
levantaré los brazos
y saldrán mis raíces
a buscar otra tierra.

Pero
si cada día,
cada hora
sientes que a mí estás destinada
con dulzura implacable.
Si cada día sube
una flor a tus labios a buscarme,
ay amor mío, ay mía,
en mí todo ese fuego se repite,
en mí nada se apaga ni se olvida,
mi amor se nutre de tu amor, amada,
y mientras vivas estará en tus brazos
sin salir de los míos.

Se té t at dscôrd ed mé

A vói ch’ét sèv
un quèl.

Té t sè cum l é quasst:
s’a guèrd
la lóṅna ed cristâl, la râma råssa
dl autón länt int la mî fnèstra,
s’a tåcc
ataiṡ al fûg
la zànnder féṅna
o al côrp grinzåuṡ dla laggna,
incôsa l um cundûṡ a té,
cómm se tótt quall ch’l eṡésst,
udûr, lûṡ, metâl,
i fóssen däl nèv cinéṅni ch’äl nâvighen
vêrs äl tåu îṡel ch’äl m aspèten.

Alåura adès,
se pôc ala vôlta et ṡmétt ed vlairum bän
a ṡmitrò ed vlairet bän pôc ala vôlta.

Se tótt int un mumänt
t at  dscôrd ed mé,
brîṡa zarchèrum,
ch’a t arò bèle dscurdè.

Se t cunsîder lóng e mât
al vänt ed bandîr
ch’al pâsa par la mi vétta
e t dezîd
ed lasèrum ala spånnda
dal côr in dóvv ai ò äl radîṡ,
pänsa
che in cal dé,
in cl’åura
a livarò só äl brâza
e äl mî radîṡ i vgnaràn fòra
a zarchèr un’ètra tèra.

Mo
se ògni dé,
ògni åura
et sént che a mé t î destinè
con dulzûra inplacâbil.
Se ògni dé ai vén só
un fiåur ai tû lâber a zarchèrum,
ahi amåur, ahi amåur mî,
in mé tótt cal fûg as ripêt,
in mé gnínta al se ṡmôrza ne al se dscôrda,
al mî amåur as nutréss dal tô amåur, amåur mî,
e fentànt ch’et vîv al starà int äl tåu brâza
sänza vgnîr fôra dal mî.


Salvatore Di Giacomo

Traduziån dla Nóccia d Bastèl - Traduzione di Anna Bastelli

Marzo

Marzo: nu poco chiove
e n’ato ppoco stracqua:
torna a chiovere, schiove,
ride ’o sole cu ll’acqua. 

Mo nu cielo celeste,
mo n’aria cupa e nera:
mo d’’o vierno ’e tempeste,
mo n’aria ’e primavera. 

N’auciello freddigliuso
aspetta ch’esce ’o sole:
ncopp’’o tturreno nfuso
suspireno ’e vviole… 

Catarì!... Che buo’ cchiù?
Ntiénneme, core mio!
Marzo, tu ’o ssaie, si’ tu
E st’auciello songo io.

Mèrz

Mèrz: un pôc al piôv
e un èter pôc al ṡmétt:
al tåurna a piôver, al spiôv,
al rédd al såul con l’âcua. 

Pò un zîl zelèst,
pò un’âria bûra e naigra:
pò dl invêren äl tinpèst,
pò un’âria ed premavaira. 

Un pitarén dal fradd
l aspèta ch’véggna fòra al såul:
in vatta ala tèra mójja
i suspîren äl viôl…

Cataréṅna!... Csa vût de pió?
Intànndum, côr mî!
Mèrz, té t al sè, t î té,
e ste pitarén a sån mé.


Neri Tanfucio

A dîr vaira al s ciamèva Renato Fucini, e al scrivêva däl poeî in piàn. Qué a v dän dåu traduziån fâti da Gigén Lîvra dal 1992 - Il suo vero nome era Renato Fucini, e scriveva poesie in pisano. Ecco due traduzioni bolognesi fatte da Luigi Lepri nel 1992

Lażż ed natûra

Un âlber al dmandèva a un muntanèr:
«Cus t òja fât, dî só, t am vû tajèr?».
E al muntanèr, livànd só al manarén:
«Ai ò biṡåggn ed laggna pr al camén».
Al inpruvîṡ, un åurs ai salté adòs
e al muntanèr ṡvarslèva a pió non pòs:
«Oh Dío, bistiâza, ed mé cusa vût fèren?».
«Mé, par magnèr ai ò biṡåggn ed chèren!».

 

 
Iluṡiån

Lighè pr i dû zanpétt e tgnó a ṡbindlón,
i stèvn in man a un cûg dû bî capón.
«A vrêv savair – al gêva cal pió grâs –
parché l é tótt incû ch’i s pôrtn a spâs».
«Mé a sån sicûr – l arspåuṡ cl èter capån
ch’l êra pió sacc mo l êra un gran znaciån –
e a sån bän zêrt che st òmen inpurtànt
al s purtarà a stèr méi, sicuramänt.
Anzi, mé a spêr, a l dégg sänza cuncón,
ed vàddrum dèr indrî i mî dû marón!».
Pinsèva al cûg, andànd däntr in cuṡéṅna:
«Quasst qué al và a alàss e cl ètr in galantéṅna...».

 

John Lennon

Âmos Lèli l s à mandè una canzån ed John Lennon tradótta in bulgnaiṡ, e nó a la publicän vluntîra - Da Amos Lelli riceviamo, e volentieri pubblichiamo, una canzone di John Lennon in bolognese:

Imagine

Imagine there’s no heaven
It’s easy if you try
No hell below us
Above us only sky
Imagine all the people
Living for today...

Imagine there’s no countries
It isn’t hard to do
Nothing to kill or die for
And no religion too
Imagine all the people
Living life in peace...

You may say I’m a dreamer
But I’m not the only one
I hope someday you’ll join us
And the world will be as one

Imagine no possessions
I wonder if you can
No need for greed or hunger
A brotherhood of man
Imagine all the people
Sharing all the world...

You may say I’m a dreamer
But I’m not the only one
I hope someday you’ll join us
And the world will live as one

Fà cånt che…

Fà cånt ch’an i séppa al Paradîṡ,
prôva ch’l é fâzil,
gnínt infêren là såtta
só pr âria såul al zîl.
Fà cånt che tótta la
żänt
la vîva pr incû.

Fà cånt ch’an i séppa inción Paaiṡ,
an é brî
a difézzil,
e che pr inción at tåcca d amazèr o d murîr
e gnanc na religiån.
Fà cånt che tótta la
żänt 
la vîva in pè
.

T um préss dîr ch’a m insónni,
mo a n sån mégga l ónnic.
Mé a spêr che un dé t véggn con nuèter
e al månnd al srà tótt uné.

Fà cånt ch’an i séppa gnínta da pusêder,
a n sò brî
ṡa s’t î bån,
gnínta aviditè o fâm,
tótt i òmen fradî.
Fà cånt che tótta la
żänt 
la se spartéssa tótt al månnd.

T um préss dîr ch’a m insónni,
mo a n sån mégga l ónnic.
Mé a spêr che un dé t véggn con nuèter
e al månnd l andarà avanti cme un quèl såul.


Mircea Cărtărescu

L é un poêta e scritåur rumên che ultmamänt l à avó un gran suzès anc al èster col sô rumànż postmodernéssta “Orbitor”. A publicän qué una sô poeî tradótta da Dagnêl Vitèli - È un poeta e scrittore romeno che ultimamente ha avuto un grande successo anche all’estero, dovuto al romanzo postmodernista “Orbitor”. Qui pubblichiamo una sua poesia, tradotta da Daniele Vitali.

Poema chiuvetei

într-o zi chiuveta căzu in dragoste
iubi o mică stea galbenă din colţul geamului de la bucătărie
se confesă muşamalei şi borcanului de muştar
se plânse tacâmurilor ude.
în altă zi chiuveta îşi mărturisi dragostea:
- stea mică, nu scânteia peste fabrica de pâine şi moara dâmboviţa
dă-te jos, căci ele nu au nevoie de tine
ele au la subsol centrale electrice şi sunt pline de becuri
te risipeşti punându-ţi auriul pe acoperişuri
şi paratrăznete.
stea mică, nichelul meu te doreşte, sifonul meu a bolborosit
tot felul de cântece pentru tine, cum se pricepe şi el
vasele cu resturi de conservă de peşte
te-au şi îndrăgit.
vino, şi ai să scânteiezi toată noaptea deasupra regatului de linoleum
crăiasă a gândacilor de bucătărie.

dar, vai! steaua galbenă nu a răspuns acestei chemări
căci ea iubea o strecurătoare de supă
din casa unui contabil din pomerania
şi noapte de noapte se chinuia sorbind-o din ochi.
aşa că într-un târziu chiuveta începu să-şi pună întrebări cu privire la
sensul existenţei şi la obiectivitatea ei
şi într-un foarte târziu îi făcu o propunere muşamalei.

...cândva în jocul dragostei m-am implicat şi eu,
eu, gaura din perdea, care v-am spus această poveste.
am iubit o superbă dacie crem pe care nu am văzut-o decât o dată...
dar, ce să mai vorbim, acum am copii preşcolari
şi tot ce a fost mi se pare un vis.
Al poêma dal stièr

un bèl dé, al stièr as ciapé una scóffia
al s inamuré d una starlé
ṅna żâla int un cantån dla fnèstra dla cuéna
al s cunfsé con la taila zirè e col buslòt dla mustèrda
pò al zighé col pu
è mójji.
un èter dé al stièr al dichiaré al sô amåur:
- la mî starlé
na, brîa sfalistrèr in vatta ala fâbrica dal pan e al mulén dal turänt
vén
żå, che låur là i n an brîa biåggn ed té
in canté
na i an däl zentrèl elètrichi e l’é tótta una bunbéna,
e pò t at strasén a spargujèr äl tåu induradûr int i cópp
e i parafóllmin.
la mî starlé
na, al mî nîchel l à vójja ed té, al mî sifån l à guzlè
däl cant ed tótti äl fâta par té, cum l êra bån ló
e anc i piât coi
vanzói dla cunsêrva ed pass
i s én inamurè ed té
vén qué, acsé et mandarè däl falésster tótta la nòt in vatta a ste raggn ed linòleum
e t srè la prinzipassa di burdigón.

però, puvrén! la strèla
żâla la n arspundé brîa a cl invîd
parché la filèva drî a un scåulapiât
ch’al stèva ed cà da un ragiunîr dla Pomerâgna
e una nòt dåpp a cl’ètra la pruvèva ed bàvvrel coi ûc’.
acsé, un pôc tèrd, al stièr al taché a fères däl dmand
só l säns dla vétta e la sô obietivitè
e anc pió tèrd ai fé una prupòsta ala taila zirè.

...una vôlta anca mé a m sån méss int al
żûg di inamurè,
mé, al bû
dla tannda, ch’a v ò cuntè sta fôla.
a m sån inamurè d una Dâcia spetaculåu
a culåur dla cramma, ch’ai ò vésst såul una vôlta...
mo cs’a staggna qué a bacajèr, adès i mî cínno i van al e
îl
e tótt al rèst am pèr n insónni.

Sapiänza latéṅna - Saggezza latina

L architàtt Franco Bergonzoni al s à mandè di détt latén tradótt in bulgnaiṡ e in itagliàn, e nó a i publicän pròpi vluntîra - Dall’architetto Franco Bergonzoni riceviamo, e molto volentieri pubblichiamo, vari detti latini tradotti in bolognese e in italiano: clécca qué - cliccare qui


Saffo, fr. 31 V.

Traduziŏn dal grêc ad Stêvan Ruvinátt Brâz int al dialàtt ed San Gabarièl ed Bariṡèla, con la våuṡ dal tradutåur - Traduzione dal greco di Stefano Rovinetti Brazzi nel dialetto di San Gabriele di Baricella, col sonoro del traduttore.

Saffo in bulgnaiṡ

Am pèr a mé ch’séppe prezîṡ a un dío
cl òman ch’al stá a sêdar dnänz a té
e acsé da tâiṡ at stá a séntar
e té t c’cŏrr, dŏulze
e t rédd da fèr gnîr vójje;
e par quásst al côr ind al mî pèt
l avänze inṡmé;
parché a guardèrat, sóbbit,
ĕcco, a n sŏn pió bône d c’cŏrrar,
mo la mî längue l’é spzè
e sutîl ind un mumänt am córr
un fûg tótt sŏtte la pèl,
dai ûc’ a n vádd pió gnént,
i um rŏnnżn ali urácc’,
am vîn adòs tótt un sudŏur frádd,
una tarmarî la m ciâpe tótte,
a sŏn pió vâirde dl’êrbe
e am é d avîṡ
ch’ pôc ai mänche ch’a séppe môrte.
Mo incôse as pôl supurtèr.

Jingle Bells

Adatamänt al bulgnaiṡ ed Fàusto Carpàn, nadèl 2011 - Adattamento al bolognese di Fausto Carpani, natale 2011

1. Dashing through the snow
On a one-horse open sleigh,
Over the fields we go,
Laughing all the way;
Bells on bob-tail ring,
Making spirits bright,
What fun it is to ride and sing
A sleighing song tonight.
Chorus:
Jingle bells, jingle bells,
Jingle all the way!
O what fun it is to ride
In a one-horse open sleigh.
Chorus:

2. A day or two ago,
I thought I'd take a ride,
And soon Miss Fanny Bright
Was seated by my side;
The horse was lean and lank;
Misfortune seemed his lot;
He got into a drifted bank,
And we, we got upsot.
Chorus:

3. A day or two ago,
The story I must tell
I went out on the snow
And on my back I fell;
A gent was riding by
In a one-horse open sleigh,
He laughed as there I sprawling lie,
But quickly drove away.
Chorus:

4. Now the ground is white
Go it while you're young,
Take the girls tonight
And sing this sleighing song;
Just get a bob-tailed bay
Two-forty as his speed
Hitch him to an open sleigh
And crack! you'll take the lead.
Chorus:

Din dón dan
din dón dan, che felizitè!
cum l'é tótta iluminè sta blazza d na zitè!
Din dón dan
din dón dan, sént i canpanén
fenalmänt l'é drî arivèr la fèsta di fangén!

As fà fèsta in tótti äl scôl,
as fà fèsta anc al eṡîl,
i nunón i cåntn äl fôl
e tótt quant i én pió gentîl.
La matéṅna a stän a lèt,
apugè såura al cusén,
tótt incôsa l é parfèt:
l'é la fèsta di fangén!
Din dón dan
din dón dan, che felizitè!
cum l'é tótta iluminè sta blazza d na zitè!
Din dón dan
din dón dan, sént i canpanén,
fenalmänt l'é drî arivèr la fèsta di fangén!


Gaudeamus Igitur

Traduziån d Âmos Lèli - Traduzione di Amos Lelli

Vinum bonum

Vinum bonum et suave,
bonis bonum pravis prave,
cunctis dulcis sapor, ave,
mundana laetitia.

Ave, felix creatura,
quam producit vitis pura:
omnis mensa fit secura
in tua praesentia.

Ave, color vini clari,
ave, sapor sine pari,
tua nos inebriari
digneris potentia.

Ave, placens in colore,
ave, fragrans in odore,
ave, sapidum in ore,
dulcis linguae vinculum!

Felix venter quem intrabis,
felix lingua quem rigabis,
felix os quod tu lavabis,
et beata labia!

Supplicamus: hic abunda,
per te mensa fit fecunda,
et nos cum voce iucunda
deducamus gaudia!

Vén bån

Vén bån e amâbil,
bån pr i bón e trésst pr i trésst,
dåulz amåur par tótt, a t salût,
żòja dal månnd.

A t salût, felîza creatûra,
creè dala bôna vîda:
ògni mänsa la s métt trancuélla
quand t i î té.

A t salût, culåur dal vén spezièl,
a t salût, savåur sänza uguèl,
con la tô fôrza a guintarän déggn
d inbariaghères.

A t salût, piaṡàvvel int al culåur,
a t salût, fragrànt int l udåur,
a t salût, guståuṡ int la båcca,
memòria d na längua dåulza.

Felîza la panza ch’at turà in brâz,
felîza la längua t andarè a inmujèr,
felîza la båcca t arṡintarè,
e beèt i lâber.

A t suplicän: qué và bän par d fòra,
con té la mänsa la guänta abundanta,
e nuèter con våuṡ alîgra
a fän crudèr la cuntintazza.


White Christmas

Adatamänt al bulgnaiṡ ed Fàusto Carpàn, nadèl 2011: par sénterla, clichè bän qué! - Adattamento al bolognese di Fausto Carpani, natale 2011: per sentirla, cliccate qui!

White Christmas

I'm dreaming of a white Christmas
Just like the ones I used to know
Where the treetops glisten,
and children listen
To hear sleigh bells in the snow.

I'm dreaming of a white Christmas
With every Christmas card I write
May your days be merry and bright
And may all your Christmases be white.

I'm dreaming of a white Christmas
With every Christmas card I write
May your days be merry and bright
And may all your Christmases be white.

Sperän ch'véggna la naiv

Sperän ch'véggna la naiv, bianca,
mo s'l é pusébbil gnínte giâz,
parché ai vôl un âtum
ṡbliṡghèr par tèra
e andèr a rîṡg d rånpres un brâz...

In st mänter ch'la vén żå, bianca,
l é méi ch'a s arduṡâmn in cà,
con un tòc' d anguélla e pass gât
e con dla pulänt e bacalà...

Che blazza s'la vén żå, bianca,
al pèr pió natt anc al canèl,
fén al Pånt dla Biånnda e anc pió in là:
con la naiv l é pròpi un bån Nadèl....


On the Sunny Side of the Street

Jimmy McHugh e Dorothy Fields

Traduziån ed/Traduzione di Giorgio Matteuzzi

On the sunny side of the street

Grab your coat and get your hat,
leave your worry at the doorstep
Just direct your feet
to the sunny side of the street
Can't you hear that pitter pat
and that happy tune is your step
Life can be so sweet
on the sunny side of the street
I used to walk in the shade
with those blues on parade
But I'm not afraid
This rover, crossed over
If I never have a cent
I'll be rich as Rockfeller
Gold dust at my feet
on the sunny side of the street.
Dala pèrt duv ai é al såul int la strè

Ciâpa só caparèla e bunàtt
lâsa a cà tótt i fastîdi
pò uriänta i tû pî
dala pèrt duv ai é al såul in the street.
Séntet té dla piôva al tícc-tacc
e cal dåulz armåur di tû tâc?
Dåulza pôl èser la vétta
dala pèrt duv ai é al såul só i mî pî.
A girèva int al bûr
trésst e móff, żå d presiån
mo an i é da avair pòra:
da chi blûṡ a sån vgnó fòra.
Anc s'a n ò gnanc un bajòc
a srò récc cme Rockfeller
pållver d ôr só i mî pî
dala pèrt duv ai é al såul in the street.

Alda Merini

Traduziån ed Gigén Lîvra - Traduzione di Luigi Lepri

Le osterie

A me piacciono gli anfratti bui
delle osterie dormienti,
dove la gente culmina nell’eccesso del canto,
a me piacciono le cose bestemmiate e leggere,
e i calici di vino profondi,
dove la mente esulta,
livello di magico pensiero.
Troppo sciocco è piangere sopra un amore perduto
malvissuto e scostante,
meglio l’acre vapore del vino
indenne,
meglio l’ubriacatura del genio,
meglio sì meglio
l’indagine sorda delle scorrevolezze di vite;
io amo le osterie
che parlano il linguaggio sottile della lingua di Bacco,
e poi nelle osterie
ci sta il nome di Charles
scritto a caratteri d’oro.

Äli ustarî

A mé am pièṡ i nidarén bûr
däli ustarî ch’äl ṡdurméccen
dóvv la żänt i sèlten só int al ciòc d una cantè,
a mé am pièṡ i quî ṡmadunè e alżîr,
e i scalfétt ed búmmba stièta,
in dóvv al capéss al ṡguâza,
livèl ed pinsîr afadè.
Tròp da martóff l é zighèr in vatta a una scóffia ṡbaité
stinté e dṡgudavvla,
méi al strumnères bróssc dal vén genuén,
méi la ciócca che la gran óssta,
méi soncamé méi
la zairca mótta däl vétt ladéṅni;
mé a sån mât drî ali ustarî
ch’äl bacâjen al dialàtt fén d un inscajè,
e pò int äli ustarî ai é inpatachè al nómm d Iâcum
scrétt con la purpuréṅna.


Egidio Carella

L êra un poêta piaṡintén dimónndi brèv, ch'l à fât anc una poeṡî spiritåuṡa che pò l'é dvintè una canzunatta che a Piaṡänza i la cgnóssen tótt, grâzie a Italo Bariola ch'l l'à méssa in mûṡica. Qué a catè l uriginèl e anc la traduziån in bulgnaiṡ ed Gigén Lîvra - Era un ottimo poeta piacentino, autore fra l'altro di una spiritosa poesia divenuta una canzone notissima a Piacenza, grazie a Italo Bariola che l'ha musicata. Diamo qui l'originale e anche la traduzione in bolognese di Luigi Lepri.

La mé siguleina

(Egidio Carella, 1954)

La g'äva dasdott ann quand mé g'ho fatt l'amur,
l'ér giuvna tant cme l'acqua, l'ér frësca tant cme un fiur.
La g'äva una viteina ch'la stäva in d'un anlein
g'adsiva: siguleina, g'adsiva: cirlinein!

Andävam a spassi: lé, alzéra, eleganta,
la bucca rideinta, la gint al la vanta:
l'ag diza ch'l'é bella, ch'la pàr un giusmein;
mé ag digh: segnacuva, mé ag digh: pasarein

ag digh treintapes, fil d'erba, scurnüsla
e lé l'am surida, e mé pérd la büssla...
L'ho pérsa difati, e an l'ho pó truvä,
L'ho pérsa una sira, e un de l'ho spuzä.

Veint ann ch'a sum aspus e ag vói ancura bein,
ma l'é dvintä una bärca, na préda da mülein.
Cla vita tant sutila adess l'é un fagutòn,
cla bella siguleina urmäi l'é un bavaròn.

Ancura as va a spassi e al cór al ga canta,
ma sübit la süda, l'é grassa pezanta.
La gint la sa scosta, l'ag dà al marciapé,
ma lé la va adäzi, l'as fa tirä dré.

Me ag fagh da puntìl - par fä ch'l'an sa spanda
e ag digh: só, bellëssa,- stà só bella granda...
E lé l'am surida, e mé ag fag curagg'.
La mé siguleina urmäi l'é un cariagg'.

cirlinein - cosa piccola e carina
giusmein - gelsomino
segnacuva - coditremola (piccolo uccellino)
treintapes - scricciolo
scurnüsla – lucciola
La mî zivuléṅna

(Gigén Lîvra, 2017)

L’avêva dṡdòt ân – quand mé a i ò fât l amåur
l’êra żåuvna come l’âcua – l’êra frassca pió d un fiåur.
L’avêva un zinturén – ch’pasèva int un anlén,
a i gèva: Zivuléṅna, a i gêva: Cuvlinén!

Tótt dû andèvn a spâs... – lî alżîra, in gran tirèla,
la båcca ridänta. – La żänt in santabèla
la i dîṡ ch’l’é un sprucajén – ch’l’é méi d un żeṡmén;
mé a i dégg: la mî còca, a i dégg: pasarén,

a i dégg: pitarén, – fîl d êrba, luzléṅna...
e lî la m fà zriṡén, pò la fà la stimléṅna...
a n ò pió capé gnínt, – la vétta a m sån żughè...
al fât al fó ed sîra – e ed dé a l’ò spuṡè.

Vént ân ch’a sän dû spûṡ – e a i vói ancåura bän,
mo l’é dvinté ṡbuténfia, – con un gran butrigån.
Cla zinturéṅna strécca – adès l’é un fagutån,
cla bèla zivuléṅna – ormâi la pèr un mlån.

Andän ancåura a spâs – e al côr sänpr al canta,
mo a lî ai vén l ans – l’à al paiṡ pió d nuvanta.
La żänt la se dscòsta, – la i dà al merciapî,
mo lî la và adèṡi, – la s fà tirèr drî.

Mé a i fâg anc da apòg’ – ai vrêv la murdaccia
e a i dégg: dâi mò, Còca, – stà bän in uraccia...
La m fà sänpr un zriṡén – e mé ai ò divuziån:
La mî zivuléṅna – l’é un bèl zivulån.


Ala prémma pâgina
Và só